Vietnamese 
English 
Chất lượng của một công trình được quyết định bởi hàng ngàn yếu tố, nhưng chỉ một mẻ bê tông kém chất lượng cũng đủ để phá hủy tất cả. Một trong những ‘kẻ thù thầm lặng’ đó chính là hiện tượng bê tông bị phân tầng.
Hiểu rõ bản chất, nguyên nhân và cách xử lý bê tông phân tầng là kỹ năng bắt buộc đối với mọi kỹ sư, giám sát và nhà thầu tâm huyết. Bài viết này sẽ cung cấp một hướng dẫn chi tiết từ A-Z để bạn có thể nhận biết, xử lý và phòng tránh hiệu quả vấn đề này.
Bê tông bị phân tầng và dấu hiệu nhận biết
Bê tông bị phân tầng là gì?
Bê tông bị phân tầng là hiện tượng các thành phần vật liệu trong hỗn hợp bê tông tươi (đá, cát, xi măng, nước) bị tách rời nhau do sự chênh lệch về khối lượng riêng.
Nói một cách đơn giản, các cốt liệu nặng như đá, sỏi có xu hướng lắng xuống đáy, trong khi hồ xi măng (hỗn hợp xi măng, cát mịn và nước) nhẹ hơn lại nổi lên trên bề mặt. Sự phân tách này phá vỡ tính đồng nhất của bê tông, tạo ra một kết cấu không đồng đều về cường độ, độ đặc chắc và khả năng chịu lực.
Dấu hiệu nhận biết bê tông phân tầng
Khi bê tông còn tươi:
– Tách nước: Một lớp nước màu xám nhạt (màu xi măng) rỉ ra và nổi lên bề mặt bê tông ngay sau khi đổ.
– Bề mặt loang lổ: Bề mặt không đều, có vùng chỉ thấy vữa xi măng, có vùng lại gồ lên toàn đá.
– Hỗn hợp rời rạc: Khi xả bê tông, nghe rõ tiếng đá sỏi rơi riêng rẽ.
Khi bê tông đã đóng rắn (sau khi tháo cốp pha):
– Rỗ tổ ong (Honeycombing): Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất. Bề mặt bê tông, đặc biệt là chân cột, dầm, tường, xuất hiện các hốc rỗ sâu, trơ cốt liệu đá ra ngoài.
– Cường độ không đồng đều: Dùng búa chuyên dụng gõ vào bề mặt, có chỗ nghe tiếng đặc chắc, có chỗ lại nghe tiếng bộp bộp, rỗng.
– Mẫu thử nén không đạt: Kết quả ép mẫu thử cho thấy cường độ thấp hơn nhiều so với mác thiết kế.
Xem thêm: Độ sụt bê tông bao nhiêu là đạt? Bảng tra và quy trình hướng dẫn lấy sụt
Nguyên nhân cốt lõi khiến bê tông bị phân tầng
– Cấp phối & vật liệu: Tỷ lệ nước/xi-măng cao, cốt liệu không đồng nhất kích cỡ, thiếu hạt mịn → giảm ma sát giữa hạt, hồ xi-măng không đủ bao phủ cốt liệu.
– Trộn – vận chuyển: Thời gian trộn không đủ/quá lâu; va đập, rung lắc mạnh trên xe bồn; chờ đổ quá lâu làm mất độ dẻo.
– Đổ & đầm: Đổ từ độ cao > 1,5 m hoặc đầm rung quá mức khiến đá lắng, hồ nổi lên.
– Điều kiện môi trường: Nhiệt độ cao, gió khô làm nước bốc hơi nhanh → tăng tách nước, giảm liên kết.
Quy trình xử lý bê tông bị phân tầng
Tùy vào mức độ nghiêm trọng và tình trạng của bê tông (còn tươi hay đã đóng rắn), chúng ta sẽ có quy trình xử lý khác nhau.
1. Đối với bê tông còn tươi (vừa mới phát hiện)
Khi phát hiện dấu hiệu tách nước hoặc phân tầng ngay lúc đang thi công, hãy tạm ngưng và xử lý ngay:
Trộn lại (nếu có thể): Dùng xẻng hoặc dụng cụ phù hợp trộn lại nhẹ nhàng để phân bố lại cốt liệu.
Điều chỉnh kỹ thuật đầm: Đầm với thời gian ngắn hơn, di chuyển dùi đầm đều và nhanh hơn để tránh rung động quá mức tại một vị trí.
2. Đối với bê tông đã đóng rắng (bề mặt rỗ nhẹ và trung bình)
Đây là trường hợp phổ biến nhất. Quy trình sửa chữa bao gồm các bước:
Bước 1: Chuẩn bị bề mặt: Dùng búa, đục hoặc máy mài để đục bỏ toàn bộ phần bê tông yếu, rỗ, không đặc chắc cho đến khi gặp lớp bê tông tốt. Vệ sinh sạch bụi bẩn bằng máy thổi hoặc bàn chải sắt.
Bước 2: Bão hòa nước: Làm ẩm bề mặt khu vực cần sửa chữa cho đến khi bão hòa nước (nhưng không để đọng nước) để tránh lớp bê tông cũ hút nước từ vữa sửa chữa.
Bước 3: Thi công lớp sửa chữa: Sử dụng các loại vữa sửa chữa không co ngót cường độ cao chuyên dụng. Trát vữa lên khu vực đã chuẩn bị, đảm bảo vữa được lèn chặt vào mọi khe kẽ. Nếu lỗ rỗ quá sâu, có thể phải thi công nhiều lớp.
Bước 4: Bảo dưỡng: Bảo dưỡng ẩm khu vực vừa sửa chữa tương tự như bảo dưỡng bê tông thông thường để vật liệu đạt cường độ tốt nhất và tránh nứt nẻ.
Xem thêm: Làm thế nào để tránh các vết nứt khi đổ bê tông
3. Đối với hư hỏng nặng, ảnh hưởng kết cấu
Nếu tình trạng rỗ sâu, ảnh hưởng đến khả năng chịu lực của cấu kiện, tuyệt đối không tự ý xử lý. Cần phải liên hệ ngay với kỹ sư kết cấu hoặc đơn vị tư vấn có chuyên môn để khảo sát, đánh giá và đưa ra phương án gia cố phù hợp (ví dụ: bơm epoxy, gia cường bằng sợi carbon – CFRP, hoặc thậm chí là đập bỏ và làm lại).
Biện pháp phòng tránh phân tầng bê tông
“Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Để tránh lặp lại sai lầm, hãy tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp sau:
Kiểm soát cấp phối: Đảm bảo cấp phối bê tông đúng thiết kế, tỷ lệ Nước/Xi măng ở mức tối ưu. Sử dụng cốt liệu có thành phần hạt liên tục, sạch.
Tối ưu hóa thi công: Không đổ bê tông từ độ cao quá 1.5m. Đầm dùi đúng kỹ thuật, đủ thời gian. Hạn chế rung lắc mạnh khi vận chuyển.
Sử dụng phụ gia: Chủ động sử dụng các loại phụ gia hóa học phù hợp như phụ gia giảm nước, phụ gia siêu dẻo kết hợp tính năng ổn định, hoặc phụ gia chống phân tầng chuyên dụng để tăng độ nhớt và tính liên kết cho hỗn hợp.
FAQ (Câu hỏi thường gặp)
1. Phân tầng bê tông có sửa được không?
Có. Tùy vào mức độ. Các vết rỗ bề mặt không ảnh hưởng đến kết cấu có thể được sửa chữa bằng vữa chuyên dụng. Tuy nhiên, nếu phân tầng nghiêm trọng làm suy giảm khả năng chịu lực, việc sửa chữa sẽ phức tạp, tốn kém và cần có sự can thiệp của chuyên gia kết cấu.
2. Nhận biết sớm tách nước bằng cách nào?
Ngay sau khi đổ và gạt mặt bê tông khoảng 15-30 phút, hãy quan sát bề mặt. Nếu thấy một lớp nước mỏng màu xám xi măng bắt đầu rỉ ra và lan rộng, đó chính là dấu hiệu của hiện tượng tách nước. Lượng nước càng nhiều và xuất hiện càng nhanh thì nguy cơ phân tầng càng cao.
3. Chi phí sửa chữa tính ra sao?
Chi phí sửa chữa phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
– Mức độ hư hỏng: Diện tích (m²) và chiều sâu của vùng bê tông cần sửa.
– Loại vật liệu sử dụng: Vữa sửa chữa thông thường hay các loại vữa polymer, vữa epoxy cường độ cao sẽ có giá khác nhau.
– Chi phí nhân công và thiết bị để đục đẽo, vệ sinh và thi công. Nhìn chung, chi phí sửa chữa luôn cao hơn nhiều so với chi phí phòng ngừa ngay từ đầu.
Trên đây là những thông tin về việc xử lý bê tông bị phân tầng, hy vọng sẽ cung cấp những kiến thức hữu ích cho bạn. Theo dõi trang web của Bê tông Dufago để cập nhiều hơn nữa những thông tin về bê tông thương phẩm.
Xem thêm: 5 Cách tính khối lượng bê tông tươi cần dùng cho công trình
